مروری بر سیر تغییرات ساختاری و آسیب دیدن تزئینات در بقعه شاه عباس دوم در قم

مقبرۀ شاه‌عباس دوم صفوی در ضلع شمالی ضریح مطهر حضرت معصومه (س)، بقعه‌ای 12ضلعی با ارتفاع تقریبی 12 متر است که در سال 1077 ق. ساخته و با انواع تزئینات مختلف مانند نقاشی روی ازاره سنگی و گچ، طلاکاری و کتیبۀ سنگی تزئین شده است. در این مقالۀ توصیفی- تحلیلی، تغییرات به‌وجود آمده در ساختار بقعۀ شاه عباسی در طول زمان و آسیب‌های ایجاد شده بر بنا و تزئینات آن مورد بررسی قرار گرفته است. اگرچه تغییرات ساختاری بنا در طول زمان مانند تعویض سنگ‌های کف، جابجایی ازاره‌های دیوارها، مسدود کردن دریچه‌های سقف و نورگیرها به‌خاطر افزایش روزافزون زوّار اجتناب‌ناپذیر بوده است، با این حال تأثیرات مخرب آن بر تزئینات به‌وضوح دیده می‌شود. در بناهای تاریخی، نمی‌توان تزئینات وابسته به معماری را جدای از کالبد بنا دانست، این پیوستگی و درهم‌تنیدگی در بناهایی با کارکرد مذهبی بیشتر نمایان است. تغییرات ساختاری در بنای مورد مطالعه بدون هیچ ملاحظه‌ای نسبت به حفظ تزئینات، یا به حداقل رساندن آسیب به آنها صورت گرفته است. مطالعۀ اخیر مؤید این نکته است که تغییرات ساختاری در یک بنای تاریخی بر آسیب دیدن تزئینات وابسته به معماری تأثیر مستقیم و قابل توجهی دارد. بنابراین تغییرات کالبدی بنا (با تـوجه به تأکید مجامع بین‌المللی مربوطه) باید با ملاحظات خـاص در مـورد حفظ تزئینـات آن صورت پذیرد.